Nowa ustawa Prawo Restrukturyzacyjne
Jesteśmy w ”przededniu”gruntownej nowelizacji prawa upadłościowego oraz uchwalenia prawa restrukturyzacyjnego. Zainspirowany uczestnictwem w II Polskim Kongresie Prawa Restrukturyzacyjnego – KongRes 2015, zorganizowanym w dniu 12 marca 2015 r. przez Fundację Instytutu Allerhanda mam kilka przemyśleń, którymi chciałbym się z Państwem podzielić.
Pozycja wierzyciela hipotecznego w Prawie upadłościowym
W pierwszej kolejności odniosę się do pozycji wierzyciela hipotecznego w Prawie upadłościowym, a przyczynkiem do dyskusji jest bardzo interesujące wystąpienie Pana mec. Bartosza Merczyńskiego, zaprezentowane podczas Kongresu. Temat ten jest szeroki i zdecydowanie wykraczający poza ramy bloga, więc skomentuję go pokrótce: Przedmiotem dyskusji była uchwała Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2014 r. (sygn. III CZP 23/14), zgodnie z którą: „Wierzyciel hipoteczny niebędący wierzycielem osobistym dłużnika jest uprawniony do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie jego upadłości” (treść uchwały i pytania prawnego).
Z poglądem tym nie zgadzam się, zwłaszcza w kontekście celu ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze, w tym z uwagi na brzmienie art. 1. Za w pełni uzasadnione uważam doprecyzowanie w projekcie zmian, że ogłoszenia upadłości może żądać wyłącznie wierzyciel osobisty. Takie ograniczenie przede wszystkim w żaden sposób nie narusza praw uprawnionego z hipoteki i jednocześnie pozwala – jeśli zajdą ku temu przesłanki – na uruchomienie egzekucji uniwersalnej (postępowania upadłościowego) przez podmioty, którym dłużnik nie płaci. Nie można również zapominać o tym, że obecnie w upadłości z możliwością zawarcia układu całe postępowanie można przeprowadzić bez jakiegokolwiek udziału wierzyciela hipotecznego, ignorując całkowicie jego istnienie, czyli pozostawiając mu aktywo, na którym ma hipotekę.
Uzasadnieniem stanowiska przeciwnego nie może być teza, że wniosek o upadłość jest najskuteczniejszym narzędziem na powstrzymanie ew. dalszej sprzedaży nieruchomości obciążonej hipoteką na rzecz osób trzecich. Zdecydowanie nie temu służy postępowanie upadłościowe, a jeśli taki proceder ma miejsce, to porządek prawny – w tym system prawa cywilnego – przewiduje zgoła inne, również efektywne, narzędzia.
Wierzyciel wyłącznie rzeczowy a przejęcie kontroli nad przedsiębiorstwem dłużnika
W trakcie dyskusji na KongResie 2015 padło bardzo słuszne spostrzeżenie, że wierzyciel wyłącznie rzeczowy nie jest pozbawiony możliwości zainicjowania egzekucji o skutku uniwersalnym. Instytucją najwłaściwszą ku temu jest wniosek o wszczęcie egzekucji przez zarząd przymusowy. Instytucja niemalże martwa w polskim systemie prawnym i niestety „niechętnie” stosowana przez sądy (właściwość sądów rejonach – cywilnych). Tymczasem pozwala ona na przejęcie kontroli nad przedsiębiorstwem dłużnika przez wierzyciela i to nawet – pod pewnymi względami – w sposób bardziej efektywny niż upadłość. Przykładowo, wierzyciel we wniosku o wszczęcie egzekucji może wskazać osobę zarządcy przymusowego, a sąd takim wskazaniem jest związany. Ważne, by osoba ta posiadała licencję syndyka. Jeżeli zaś wierzyciel nie jest zainteresowany pożytkami z przedsiębiorstwa, lecz jego możliwie szybką sprzedażą – może wnieść o wszczęcie egzekucji przez sprzedaż przedsiębiorstwa.
Zagadnienie egzekucji przez zarząd przymusowy, w tym podstawowe trudności w jej wszczęciu, postaram się przybliżyć Państwu w kolejnych wpisach.
Miło mi jednocześnie zaznaczyć, że w czasie KongResu 2015 osobiście miałem możliwość zaprezentowania zagadnień dotyczących pozycji wierzyciela w nowym prawie restrukturyzacyjnym. Wystąpienie dotyczyło dwóch tematów: skutków otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego dla toczących się egzekucji oraz rewolucyjnych zmian w kompetencjach rady wierzycieli (prezentacja KongRes2015). Tematykę tę postaram się Państwu przybliżyć w kolejnych wpisach, zapraszam więc do zaglądania na blog i gorąco zachęcam do wspólnej bieżącej dyskusji. Z kolei więcej informacji na temat przebiegu KongResu 2015 znajdą Państwo tutaj: http://www.allerhand.pl/index.php/pl/home/809-trwa-ii-polski-kongres-prawa-restrukturyzacyjnego-kongres-2015.html
Oczywiście w przypadku indywidualnych pytań zapraszam do kontaktu: bartosz.sierakowski@zimmerman.com.pl
Bartosz Sierakowski
