Przyczynek do dyskusji
Po artykule w DGP „Skazanie bez zatarcia” wśród osób zajmujących się upadłością konsumencką rozpętała się dyskusja na temat działania banków. Część z nich twierdzi, że to wolny wybór banku komu pożycza swoje środki, inni że odmowa kredytowania osobie, która nie ma żadnych zobowiązań (na skutek oddłużenia w upadłości) stanowi pogwałcenie równego traktowania. Autor artkułu niezwykle celnie dobrał jego tytuł.
Bo wyobraźmy sobie przestępcę skazanego na karę ograniczenia wolności. Zatarcie skazania następuje po 3 latach od wykonania kary (przy grzywnie jest to rok). Po zatarciu skazania w rejestrze (KRK) taka osoba widnieje jako niekarana.
Dlaczego zatem dłużnik, który ogłosił upadłość konsumencką ma być skazany na brak możliwości zaciągnięcia kredytu przez okres 10 lat. Co więcej, kto da mu gwarancję, że po 10 latach kredyt otrzyma?
Przyczyny niewypłacalności
Wykluczenie kredytowe osób po przeprowadzonej upadłości konsumenckiej jest nielogiczne z kilku powodów. Po pierwsze duża część dłużników zmuszona była ogłosić upadłość z powodu czynników całkowicie od siebie niezależnych, takich jak choroba, załamanie rynku, utrata pracy. Paradoksalnie część z nich do niewypłacalności doprowadziły zawarte umowy kredytowe w walucie obcej, najczęściej we frankach szwajcarskich, gdzie po załamaniu kursu miesięczna rata szybowała do tak niebotycznych rozmiarów, że kredytobiorcy nie mieli najmniejszej możliwości spłaty. Kolejny argument to cel upadłości konsumenckiej, czyli przywrócenie osoby po ogłoszonej upadłości społeczeństwu. Nie chodzi tu tylko o rynek pracy, podatki, składki ZUS, ale także rynek produktów finansowych. Jako bonus, coś czego banki nie wiedzą, ale osoby współpracujące z upadłymi już tak. Znakomita część osób po przeprowadzonej upadłości konsumenckiej będzie dużo bardziej racjonalnie pochodziła do zaciągania kolejnych zobowiązań (o ile otrzyma taką możliwość). Bo upadłość konsumencka nie jest przyjemnym procesem. W jego toku syndyk oraz sąd zobowiązani są do niezwykle szczegółowej analizy naszego życia prywatnego, w tym bardzo delikatnych kwestii, jak np. stan zdrowia psychicznego.
Obowiązek banku do wskazania przyczyny odmowy udzielenia kredytu.
Od 4 maja 2019 roku zgodnie z prawem bankowym (art. 70 a prawa bankowego), potencjalny kredytobiorca ma prawo do uzyskania pisemnego wyjaśnienia, jakie czynniki wpłynęły na ocenę zdolności kredytowej. W przypadku odmowy udzielenia kredytu lub uzyskania kredytu na innych warunkach niż wnioskowane bank zobowiązany jest wskazać powód odmowy. I tutaj w mojej ocenie mamy pole do popisu dla prawników osób, które otrzymały odmowę kredytowania na skutek przeprowadzonego oddłużenia w upadłości.
Co do rejestrów dłużników, nie widzę podstawy żeby wierzyciele, którzy są dysponentami tych wpisów dotyczących wysokości zobowiązań nie składali wniosków o ich wykreślenie, skoro zakończona upadłość konsumencka skutkuj oddłużeniem.
Wnioski
Obawiam się jednak, że samo wykreślenie zobowiązań z rejestru dłużników nie wystarczy i konieczna będzie zmiana przepisów w sposób nie pozostawiający wątpliwości, że osoby z czystą kartą, które nie posiadają zobowiązań, niezależnie od przyczyn (zostały umorzone, czy w ogóle takich nie zaciągały) otrzymają kredyt. W przeciwnym wypadku hasło powrotu do społeczeństwa i rozpoczęcia życia z czystą kartą będzie jedynie niespełnionym marzeniem ustawodawcy.
